Żywienie dzieci po przyjściu na świat ma kluczowe znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju. Wśród składników odżywczych, na które należy zwrócić szczególną uwagę, znajdują się kwasy omega 3: kwas linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Wszystkie wspierają właściwy rozwój układu nerwowego, jednak w okresie niemowlęcym to podaż DHA jest najważniejsza. Z tego artykułu dowiesz się, za co dokładnie odpowiada DHA i jak możesz dostarczać składnik odżywczy swojemu maluszkowi.
Co to jest DHA?
Kwas dokozaheksaenowy (DHA) to wielonienasycony kwas tłuszczowy, zaliczany do Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych (NNKT). Jako składnik fosfolipidów błon komórkowych stanowi 97% wszystkich kwasów tłuszczowych w mózgu człowieka. Jego akumulacja w tkankach nerwowych rozpoczyna się już w życiu płodowym i postępuje przez pierwsze 4 lata po narodzinach dziecka. Organizm człowieka jest w stanie samodzielnie syntezować DHA z kwasów ALA i EPA, jednak nie w ilości wystarczającej do pokrycia dziennego zapotrzebowania. W pokarmach kwas DHA ma różne stany biochemiczne, jednak to formie trójglicerydów (TG) gwarantuje najwyższą biodostępność.
Wpływ DHA na rozwój poznawczy noworodka
DHA występuje w całym układzie nerwowym człowieka, stanowiąc do 60% kwasów tłuszczowych w błonach komórkowych neuronów, m.in. w mózgu, móżdżku i rdzeniu przedłużonym. Z tego względu ilość DHA dostarczana w okresie niemowlęcym ma wpływ na pracę mózgu dziecka. Ponieważ gromadzenie DHA w układzie nerwowym przebiega najintensywniej od 20. tygodnia ciąży do 4. roku życia, w tym czasie odżywianie matki i jej dziecka ma wpływ na przyszłe możliwości intelektualne dorosłego człowieka. Dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować obecności DHA w jadłospisie maluszka.
DHA a hipokamp
Stężenie kwasów omega 3 (w tym DHA) istotnie wpływa na pracę mózgu u dziecka. Na przykład hipokamp, czyli element układu limbicznego człowieka odpowiada liczne procesy myślowe, m.in. za:
- integrowanie informacji,
- odczuwanie emocji,
- zapamiętywanie,
- orientację przestrzenną,
- myślenie abstrakcyjne.
Jak widać, dostarczanie dziecku prawidłowej ilości DHA na wczesnym etapie rozwoju może istotnie wpływać np. na przyszłe postępy w nauce.
Wpływ DHA na wzrok niemowląt
Dostarczanie DHA dla noworodka jest ważne także ze względu na występowanie kwasu dokozaheksaenowego w siatkówce oka. To właśnie w okresie niemowlęcym intensywnie produkowane są komórki siatkówki, a DHA jako główny ich budulec przyczynia się do prawidłowego widzenia. Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat? Sprawdź artykuł: dlaczego kwas DHA jest ważny dla zdrowia mózgu i funkcjonowania układu nerwowego?
Kwas DHA – pozostałe właściwości istotne z punktu widzenia rozwoju niemowląt
- Uczestniczenie w procesach metabolicznych w organizmie – DHA ma korzystny wpływ na wrażliwość komórek organizmu na insulinę.
- Wsparcie zdrowia układu sercowo-naczyniowego.
Zapotrzebowanie na DHA u niemowląt
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na DHA? W pierwszych latach życiach zaleca się dostarczanie dziecku ok. 100 mg DHA dziennie. Specjaliści żywieniowi mówią o uwzględnianiu ryb i ich przetworów w jadłospisie dzieci 2-3 razy w tygodniu.
Źródła DHA w diecie niemowlaka
Kwas DHA dla niemowląt znajduje się w pokarmie matki, który przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka powinien stanowić jedyne źródło pożywienia. Z tego względu DHA stanowi również obowiązkowy składnik mleka modyfikowanego (20-50 mg). Wraz ze stopniowym rozszerzaniem diety niemowlaka konieczne jest jednak zadbanie o uwzględnienie źródeł DHA w codziennym jadłospisie maluszka. Ze względu na położenie geograficzne Polski kwasy omega 3 dla niemowląt często nie są dostarczane w odpowiedniej ilości. Nie inaczej jest w przypadku kwasu DHA. Na szczęście ma on niewiele źródeł pokarmowych.
DHA występuje w głównej mierze w tłustych rybach morskich, takich jak:
- łosoś,
- tuńczyk
- dorsz,
- makrela,
- mintaj.
Nadal trudno znaleźć rzetelne informacje o tym, jaka jest zawartość DHA w 100 g wymienionych gatunków ryb. Dietetycy znacznie częściej podają łączną zawartość EPA + DHA. Wiadomo jednak, że same ryby pozyskują DHA z alg morskich, którymi się żywią. To właśnie algi stanowią czyste, pierwotne źródło tej substancji. Znacznie mniejsze ilości DHA zawierają nasiona siemienia lnianego, orzechy włoskie i pestki dyni.
Pamiętaj, że maluchy powinny spożywać ryby lekkostrawne: gotowane w wodzie, na parze albo pieczone. Wybieraj świeże ryby o jędrnym mięsie i delikatnym zapachu. Mniejsze zawierają więcej składników odżywczych, w tym DHA. Odradza się podawanie dzieciom ryb wędzonych, konserw rybnych i ryb w zalewach, które zawierają sól i inne, zbędne dodatki.
Kiedy rozważyć suplementację DHA u niemowląt?
Podawanie suplementów diety dzieciom do 3. roku życia zawsze należy skonsultować z lekarzem. Jeżeli zatem rozważasz kwasy DHA dla niemowląt, zapytaj pediatrę o wskazania do suplementacji. Lekarz rodzinny może zalecić podawanie DHA dziecku, które z różnych przyczyn nie spożywa naturalnych źródeł pokarmowych kwasów omega-3. Warto zwrócić uwagę w produktach na pochodzenie DHA. Szczególną uwagę zasługuje DHA pochodzenia roślinnego, z alg morskich.
Suplementacja DHA u niemowląt – dodatkowe składniki
Jeżeli zależy Ci na prawidłowym rozwoju dziecka, możesz skonsultować z lekarzem wybór wieloskładnikowego suplementu diety z minerałami i witaminami. Kwasy DHA dla niemowląt często łączy się z witaminą D i C, a także cynkiem. Mają one korzystny wpływ na prawidłowy wzrost i pracę układu odpornościowego maluszka.
DHA nie tylko dla niemowląt
Nie bez powodu kwas DHA znajduje się na liście składników odżywczych zalecanych do suplementacji podczas ciąży i karmienia piersią. Mowa o przyjmowaniu min. 200 mg dziennie, a w przypadku małego spożycia ryb nawet 400-600 mg na dobę. Prawidłowy poziom DHA w organizmie przyszłej mamy ma korzystny wpływ na samopoczucie psychiczne, korzystnie wpływa na poród w terminie i przyczynia się do prawidłowej masy urodzeniowej dziecka. Ponieważ już komórki nerwowe płodu potrzebują DHA, dbanie o właściwą podaż kwasu dokozaheksaenowego w ciąży przyczynia się do prawidłowego rozwoju mózgu dziecka po narodzinach.
Rola DHA dla niemowląt – podsumowanie
Kwasy omega 3 dla niemowląt mają istotny wpływ na prawidłowy rozwój młodego organizmu. W kształtowaniu się układu nerwowego kluczową rolę odgrywa kwas dokozaheksaenowy. Wspomaga rozwój mózgu i narządu wzroku, co w przyszłości znajduje odzwierciedlenie w funkcjonowaniu poznawczym i ostrości widzenia dziecka oraz osoby dorosłej. Z tego powodu należy dbać o prawidłową podaż DHA dla noworodka. Chociaż kwasy omega-3 mają ograniczoną ilość źródeł pokarmowych, suplementacja DHA u niemowląt powinna być konsultowana z lekarzem pediatrą.
Źródła:
- https://www.standardy.pl/newsy/id/258 [dostęp: 26.01.2024]
- https://forumpediatrii.pl/artykul/wplyw-wielonienasyconych-kwasow-tluszczowych-omega-3-na-rozwoj-dzieci [dostęp: 26.01.2024]
- https://www.forumginekologii.pl/artykul/dha-w-ciazy-i-laktacji-wplyw-na-rozwoj-dziecka-i-zdrowie-matki-znaczenie-form-dha-trojglicerydy-vs-estry-etylowe [dostęp: 26.01.2024]
- https://1000dni.pl/zywienie-i-rozwoj-niemowlecia/ryby-w-diecie-dziecka [dostęp: 26.01.2024]
