Sen jest niezwykle ważny dla prawidłowego rozwoju dziecka, ponieważ zachodzą wtedy wszystkie kluczowe procesy regeneracyjne oraz wzrostowe. W trakcie snu organizm maluszka intensywnie się rozwija, a jego mózg przetwarza informacje. Jaką rolę w procesie snu odgrywają kwasy DHA i dlaczego są tak ważne już od pierwszych chwil życia dziecka?
Kwasy DHA w rozwoju niemowląt
Kwas dokozaheksaenowy (DHA) zaliczany jest do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, które pełnią ważną rolę w rozwoju układu nerwowego i mózgu niemowlęcia. Składnik ten jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka, kiedy mózg intensywnie się rozwija.
DHA odpowiada m.in. za:
- funkcjonowanie błon komórkowych neuronów – kwasy DHA są głównym budulcem błon komórkowych, co zapewnia prawidłową komunikację między komórkami nerwowymi i wspomaga ich integralność strukturalną;
- wsparcie rozwoju kognitywnego dziecka – utrzymanie optymalnego poziomu DHA poprawia zdolności poznawcze niemowlęcia, w tym koncentrację, pamięć oraz szybkość przetwarzania informacji (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3738999/, dostęp online: 26.03.2025);
- rozwój i pracę siatkówki oka – kwasy DHA wpływają na ostrość widzenia i rozwój narządu wzroku u niemowląt;
- poprawę odporności organizmu – kwasy omega-3 wpływają korzystnie na układ odpornościowy maluszka, który ma za zadanie chronić intensywnie rozwijający się organizm
Dowiedz się więcej na temat roli kwasu DHA w rozwoju niemowląt.
Kwasy DHA a sen dziecka – jak kwasy tłuszczowe działają na jakość snu?
Coraz więcej badań wskazuje na korelację między jakością snu dziecka a odpowiednią podażą kwasów tłuszczowych omega-3. Wynika to z tego, są niezbędne do prawidłowej budowy i funkcjonowania mózgu, układu nerwowego oraz hormonalnego. Kwasy omega-3 wpływają na produkcję melatoniny – hormonu odpowiedzialnego za rytm dobowy (ttps://www.mdpi.com/1422-0067/23/20/12162, dostęp online: 26.03.2025). Sam kwas DHA bierze także udział w enzymatycznym przekształcaniu serotoniny w melatoninę, co bezpośrednio wpływa na jakość snu dziecka (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7830450/, dostęp online, 26.03.2025).
Dowodem na to jest m.in. badanie przeprowadzone na grupie brytyjskich dzieci przyjmujących odpowiednią ilość kwasów DHA. Okazuje się, że suplementacja wydłuża sen u najmłodszych o około 58 minut i zmniejsza częstotliwość wybudzeń w nocy (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24605819/, dostęp online: 26.03.2025). Obserwacje te potwierdza również inne badanie, które wskazuje, że wyższy poziom DHA w organizmie noworodków urodzonych skrajnie przedwcześnie wiąże się ze wzrostem poziomu melatoniny oraz z prawidłowym rytmem snu i czuwania (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11507004/, dostęp online: 26.03.2025).
Pamiętajmy, że szyszynka – główny ośrodek produkcji melatoniny – rozwija się bardzo dynamicznie w pierwszych miesiącach życia dziecka. Utrzymanie optymalnego poziomu kwasów DHA w organizmie dziecka wspomaga ten proces. To w dłuższej perspektywie sprawia, że dzieci wykazują bardziej stabilne cykle snu i czuwania.
DHA a sen dziecka – jak utrzymać optymalny poziom kwasów omega-3 w organizmie?
Niestety, organizm dziecka nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać kwasów DHA. Z tego powodu maluchy powinny przyjmować je wraz z pożywieniem – mlekiem modyfikowanym wzbogacanym o kwasy DHA lub mlekiem matki, które od pierwszych dni życia stanowi podstawę diety dzieci karmionych piersią. Warto jednak podkreślić, że poziom DHA w mleku matki zależy od jej diety, dlatego ważne jest, aby kobieta dbała o odpowiednią podaż kwasów tłuszczowych omega-3, w tym DHA.
Dieta dla niemowląt wzbogacona o kwasy DHA
Jeżeli dziecko jest obecnie na etapie rozszerzania diety o pokarmy stałe, w jego jadłospisie powinny pojawić się produkty bogate w kwasy DHA. Ważne, aby maluch spożywał co najmniej 1-2 porcje tłustej ryby tygodniowo (przekłada się to na około 100 mg DHA dziennie), przy czym jedna porcja to wielkość otwartej dłoni dziecka bez palców. Najlepiej sprawdzą się tu takie ryby jak śledź, makrela atlantycka, łosoś dziki, sardynki czy pstrąg.
Dieta niemowlęcia powinna być zróżnicowana i dopasowana do jego wieku oraz etapu rozwoju. Warto wprowadzać do niej stopniowo różne produkty będące doskonałym źródłem kwasów DHA, w tym:
- siemię lniane (świeżo mielone lub gotowane);
- olej lniany;
- olej rzepakowy;
- olej sojowy;
- nasiona chia (np. w formie puddingu);
- orzechy włoskie w formie zmielonej lub mocno rozdrobnionej;
- owoce morza;
- awokado;
- kasze (np. jaglana lub gryczana).
Kwasy DHA dla dzieci i niemowląt – jaki preparat wybrać?
Jeżeli dziecko nie przepada za smakiem ryb lub z pewnych względów nie może ich spożywać (np. z uwagi na alergię), warto rozważyć suplementację kwasów DHA w formie preparatów przeznaczonych specjalnie dla niemowląt. Są dostępne w różnych postaciach, takich jak np. krople, które można łatwo dodać do mleka matki lub mleka modyfikowanego. Warto wybierać preparaty, które zawierają DHA pochodzące z wysokiej jakości źródeł, takich jak olej rybi lub olej z alg, ponieważ zapewniają odpowiednią formę kwasu tłuszczowego, łatwo przyswajalnego przez organizm dziecka.
Suplementację kwasami DHA powinni rozważyć zwłaszcza rodzice niemowląt urodzonych przedwcześnie, ponieważ podwyższone zapotrzebowanie na tek składnik wynika z niedojrzałego układu nerwowego. W takich przypadkach odpowiednia suplementacja DHA nie tylko poprawia jakość snu malucha, ale wspomaga rozwój jego mózgu. Przed rozpoczęciem suplementacji należy jednak skonsultować się z pediatrą, który pomoże dobrać odpowiednią formę i dawkę kwasów DHA, dostosowaną do indywidualnych potrzeb dziecka.
Dowiedz się też, jakie kwasy omega warto suplementować u niemowląt i dzieci.
Sen dziecka a DHA – podsumowanie
Kwasy DHA odgrywają ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu i rozwoju organizmu dziecka. Utrzymanie ich optymalnego stężenia wspiera produkcję melatoniny, czyli hormonu odpowiedzialnego za regulację rytmu dobowego. Dzięki temu kwasy DHA mogą korzystnie wpłynąć na czas snu niemowlaka oraz ograniczyć częstotliwość wybudzeń w nocy. Ważne jest zatem, aby dbać o optymalny poziom kwasów omega-3 w diecie dziecka już od najmłodszych lat, a zwłaszcza w okresie niemowlęcym, kiedy rozwój układu nerwowego jest szczególnie intensywny.
Bibliografia
- Barion G., Marghetti P., Cagliari P., Docosahexaenoic Acid and Sleep Quality in Very and Extreme Preterm Infants, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11507004/, [dostęp online: 26.03.2025].
- Checa-Ros A., D’Marco, Role of Omega-3 Fatty Acids as Non-Photic Zeitgebers and Circadian Clock Synchronizers, https://www.mdpi.com/1422-0067/23/20/12162, [dostęp online: 26.03.2025].
- Cheruku S., Montgomery-Downs H., Farkas S., Thoman E., Higher maternal plasma docosahexaenoic acid during pregnancy is associated with more mature neonatal sleep-state patterning, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12198007/, [dostęp online: 26.03.2025].
- Kuratko C., Barrett E., Nelson E., Norman S., The Relationship of Docosahexaenoic Acid (DHA) with Learning and Behavior in Healthy Children: A Review, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3738999/, [dostęp online: 26.03.2025].
- Mongomery P., Burton J., Sewell R., Spreckelsen T., Fatty acids and sleep in UK children: subjective and pilot objective sleep results from the DOLAB study – a randomized controlled trial, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24605819/, [dostęp online: 26.03.2025].
- Patan M., Kennedy D., Husberg C., Hustvedt S., Differential Effects of DHA- and EPA-Rich Oils on Sleep in Healthy Young Adults: A Randomized Controlled Trial, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7830450/, [dostęp online: 26.03.2025].
