Pierwsze lata życia dziecka to okres, w którym kształtują się fundamenty jego zdrowia na całe życie. To czas intensywnego rozwoju fizycznego i intelektualnego, w którym szczególnie ważną rolę odgrywa zbilansowana dieta, bogata m.in. w witaminę D oraz kwasy tłuszczowe omega-3. Sprawdź, jak składniki te wpływają na zdrowie dziecka i które produkty są ich źródłem.
Dlaczego witamina D jest niezbędna w rozwoju dziecka?
W okresie prenatalnym i w pierwszych 2 latach życia dziecka zachodzi najszybszy rozwój układu nerwowego oraz kostnego. Witamina D jest jednym z głównych składników, które wspierają ten proces.
- Witamina D umożliwia efektywne wchłanianie wapnia i fosforu z pożywienia, które są niezbędne do prawidłowej budowy kości i zdrowych zębów. Nieodpowiednia podaż tego składnika może zaburzać proces mineralizacji kości, prowadząc do ich osłabienia. y.
- Zadaniem witaminy D jest też wsparcie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, co jest szczególnie ważne w pierwszych latach życia. Dzięki temu organizm dziecka efektywniej reaguje na zagrożenia i osłabienie organizmu. u (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3098920/, dostęp online: 22.09.2025).
- Witamina D wspiera pracę mięśni, w tym mięśnia sercowego. Niedostateczna podaż tego składnika może prowadzić do osłabienia siły mięśniowej. Prawidłowa siła mięśniowa przekłada się na rozwój motoryki niemowląt i małych dzieci(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26325246/, dostęp online: 22.09.2025).
- Odpowiedni poziom witaminy D w dzieciństwie jest podstawą budowania silnych kości. Dzięki temu maluchy kształtują odpowiednią masę kostną na początkowym etapie życia, co stanowi długofalowe korzyści dla przyszłego zdrowia. (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9051716/, dostęp online: 22.09.2025).
Sprawdź, jak jeszcze możesz zadbać o prawidłowy rozwój dziecka.
DHA a rozwój dziecka
Kwasy tłuszczowe omega-3, a zwłaszcza DHA (kwas dokozaheksaenowy), również pełnią istotną rolę w zdrowiu i rozwoju dzieci, wspierając ich układ nerwowy, intelektualny i fizyczny.
- DHA stanowi aż 60% kwasów tłuszczowych fosfolipidów w neuronach mózgu. Z tego powodu jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu, wspierając rozwój zdolności poznawczych i intelektualnych dziecka (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9641984/, dostęp online: 22.09.2025).
- Kwas DHA pomaga utrzymać prawidłową strukturę komórek nerwowych oraz komórek siatkówki oka, co ma bezpośredni wpływ na rozwój zdolności wzrokowych malucha.
- Uważa się, że dzięki odpowiedniej podaży kwasu DHA dzieci stają się spokojniejsze, a ich sen jest bardziej stabilny i regenerujący. Ponadto DHA wspiera zdrowie serca, przyczyniając się do lepszego funkcjonowania układu krążenia.
- Niedostateczna podaż DHA może prowadzić do osłabienia funkcji poznawczych, takich jak pamięć, koncentracja czy myślenie abstrakcyjne.
- Prawidłowa podaż DHA istotnie wpływa na pracę układu odpornościowego oraz jego prawidłową reakcję immunologiczną w razie zagrożenia.
Wpływ kwasu DHA na rozwój dziecka – czy warto łączyć go z witaminą D?
Kwas DHA i witamina D działają synergistycznie, wspierając rozwój dziecka na wielu poziomach:
- wsparcie rozwoju neurologicznego – składniki współdziałają ze sobą na poziomie komórkowym. DHA buduje struktury komórek nerwowych, natomiast witamina D reguluje ekspresję genów odpowiedzialnych za ich rozwój i funkcjonowanie. Razem wspierają rozwój mózgu, poprawiając neuroplastyczność i zdolności intelektualne dziecka;
- immunomodulacja – witamina D bierze udział w aktywacji i regulacji odpowiedzi immunologicznej, natomiast DHA pomaga łagodzić nadmierne reakcje układu odpornościowego. Suplementacja obu składników może zatem wspierać równowagę immunologiczną organizmu.
- wsparcie zdrowia kości i zębów – witamina D wpływa bezpośrednio na metabolizm wapnia i fosforu, natomiast DHA pomaga zachować równowagę procesów kościotwórczych, co wpływa korzystnie na gęstość mineralną kości;
- prawidłowy rozwój narządu wzroku – siatkówka oka zawiera wysokie stężenie DHA, które jest niezbędne do utrzymania jej struktury i funkcji. i.
Kwasy DHA i witamina D w diecie dziecka – jakie produkty je zawierają?
Kwasy DHA i witaminę D można dostarczać w naturalny sposób, poprzez zbilansowaną dietę. Produkty, które warto wprowadzić do jadłospisu, to m.in.:
-
- tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, makrela, sardynki czy śledź. Są najlepszym źródłem DHA, a dodatkowo zawierają witaminę D, która dobrze rozpuszcza się w tłuszczach;
- wątróbka (zwłaszcza drobiowa) i jaja – są cennym źródłem witaminy D, a żółtka jaj zawierają też kwas DHA;
- produkty wzbogacone witaminą D, np. jogurty, mleko czy płatki śniadaniowe;
- olej z mikroalg – roślinna alternatywa dla kwasu tłuszczowego występującego naturalnie w rybach, odpowiednia dla rodzin preferujących dietę wegańską;
- tłuszcze roślinne, takie jak olej lniany czy olej rzepakowy;
- chia i siemię lniane, które są bogate w kwasy omega-3 (kwasy ALA). Organizm dziecka może je częściowo przekształcać w DHA, wpływając tym samym korzystnie na rozwój mózgu i poprawę funkcji poznawczych.
Suplementacja DHA u dziecka – kiedy warto ją rozważyć?
Niestety, niskie spożycie ryb w diecie małych dzieci często skutkuje obniżoną podażą DHA. Dzieci w wieku 1-3 lata przyjmują przeciętnie około 10 mg DHA dziennie, podczas gdy zalecana dawka wynosi co najmniej 100 mg/dobę (https://ods.od.nih.gov/factsheets/Omega3FattyAcids-HealthProfessional/, dostęp online: 22.09.2025). Z tego powodu istotne jest wprowadzenie dodatkowej suplementacji kwasów omega-3, gdy dieta nie zapewnia odpowiedniej podaży tego składnika.
Przyjmowanie suplementów DHA jest zalecane również w następujących przypadkach: zalecana również u:
- wcześniaków – u dzieci urodzonych przed terminem DHA wspomaga rozwój układu nerwowego, poprawia zdolności adaptacyjne, wzrok i funkcje serca;
- kobiet w ciąży i karmiących piersią – badania dowodzą, że przyjmowanie DHA w trakcie ciąży oraz karmienia piersią wpływa korzystnie na rozwój dziecka (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5986409/, dostęp online: 22.09.2025).
Zgodne z zaleceniami Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Instytutu Żywności i Żywienia dzieci do 2. roku życia powinny otrzymywać około 100 mg DHA dziennie. W przypadku starszych dzieci, do 18. roku życia, zalecana dawka wynosi do 250 mg DHA i EPA dziennie. Co istotne, suplementację DHA warto łączyć z witaminą D, aby zapewnić kompleksowe wsparcie rozwoju dziecka, zwłaszcza w zakresie układu kostnego, odpornościowego i nerwowego.
Dowiedz się też, dlaczego tak ważne jest przyjmowanie DHA w ciąży.
Witamina D i kwas DHA dla dzieci – podsumowanie
DHA i witamina D to kluczowe składniki wspierające rozwój dziecka, szczególnie w pierwszych latach życia. Witamina D pomaga w budowie mocnych kości i zębów, wspiera układ odpornościowy oraz prawidłową pracę mięśni. DHA z kolei jest niezbędne dla rozwoju mózgu, wzroku i zdolności poznawczych. W diecie malucha warto zatem uwzględnić tłuste ryby, jajka, wątróbkę i produkty wzbogacone witaminą D. Jeżeli nie jesteśmy w stanie dostarczyć wystarczającej ilości tych składników wraz z pożywieniem, warto rozważyć dodatkową suplementację prowadzoną zgodnie z zaleceniami lekarza.
Bibliografia
- Braarud H., Markhus M., Skotheim S., Stormark K., Froyland L., Maternal DHA Status during Pregnancy Has a Positive Impact on Infant Problem Solving: A Norwegian Prospective Observation Study, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5986409/, [dostęp online: 22.09.2025].
- Czajkowski K., Czerwionka-Szaflarska M., Charzewska J., Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatria Polska, 2010, 85(6), 597-603.
- Dighriri I., Alsubaie A., Hakami F., Hamithi D., Alshekh M., Effects of Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids on Brain Functions: A Systematic Review, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9641984/, [dostęp online: 22.09.2025].
- Karimian P., Ebrahimi H., Jafarnejad S., Delavar M., Effects of vitamin D on bone density in healthy children: A systematic review, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9051716/, [dostęp online: 22.09.2025].
- Kriegel M., Manson J., Costenbader K., Does Vitamin D Affect Risk of Developing Autoimmune Disease?: A Systematic Review, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3098920/, [dostęp online: 22.09.2025].
- NIH, Omega-3 Fatty Acids, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Omega3FattyAcids-HealthProfessional/, [dostęp online: 22.09.2025].
- Rusińska A., Płudowski P., Walczak M., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D–nowelizacja 2018 r. Postępy Neonatologii, 24(1), 1-24.
- Wicklow B., Gallo S., Majnemer A., Vanstone C., Comeau K., Impact of Vitamin D Supplementation on Gross Motor Development of Healthy Term Infants: A Randomized Dose-Response Trial, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26325246/, [dostęp online: 22.09.2025].
