Sprawdź jak rozwija się Twój maluch

Rozwój fizyczny i psychoruchowy dziecka zależy od wielu czynników, ale można wyróżnić określone fazy, które zostały opisane w literaturze fachowej. Rozwój fizyczny niemowlaka można i należy oceniać w zalecanych odstępach czasowych. Służą do tego siatki centylowe, dzięki którym można określić, czy etapy rozwoju noworodka i niemowlaka przebiegają prawidłowo. Dowiedz się, jak stosować siatki centylowe i jak prawidłowo interpretować uzyskane dzięki nim wyniki oraz w jaki sposób wspierać rozwój dziecka.

Fazy rozwoju dziecka

Prawidłowo przebiegająca i donoszona ciąża, czyli taka, gdy dziecko przychodzi na świat między 38. a 42. tygodniem, stwarza optymalne warunki początkowe dla rozwoju malucha. Dalsze fazy będą zależeć od czynników zarówno genetycznych, jak i środowiskowych, w tym od diety, ilości i jakości snu oraz atmosfery w domu rodzinnym (to także bardzo ważna kwestia wpływająca na rozwój dzieci!).

Zdrowy i urodzony o czasie noworodek powinien ważyć od 2500 do 4000 g i mierzyć ok. 50–55 cm. W pierwszym tygodniu po porodzie dziecko może nieznacznie stracić na wadze – jest to zjawisko naturalne i nie należy się nim niepokoić.

W 1. miesiącu życia noworodek zwiększa masę ciała o około 20 g na dobę, w kolejnych dwóch miesiącach przybywa mu ok. 800–900 g miesięcznie. Do 6. miesiąca życia dziecko zwiększa masę ciała o ok. 700 g miesięcznie, a następnie do skończenia pierwszego roku życia o ok. 500 g na miesiąc. Zmieniają się także proporcje jego ciała i zmniejsza się procent tkanki tłuszczowej. Jednocześnie dziecko intensywnie rozwija się pod względem psychoruchowym – uczy się rozpoznawać twarze i uśmiechać, następnie siadać oraz raczkować, a wreszcie chodzić.

Do czego służą siatki centylowe dziecka i jak je stosować?

Podczas wizyt lekarskich, które powinny odbywać się regularnie w zaleconych terminach, pediatra waży dziecko, dokonuje pomiaru jego wzrostu oraz obwodu głowy i zapisuje te dane w książeczce zdrowia. Wyniki pomiarów należy porównać z siatkami centylowymi, które powinny również znajdować się w książeczce zdrowia dziecka (dostępne są także w internecie).

Siatki centylowe mają postać wykresów, które pokazują, jaki procent dzieci w danej populacji i w danym wieku osiąga dane wartości, jeśli chodzi o wyniki pomiarów ich wzrostu, wagi i obwodu głowy. To przydatne narzędzie, pozwalające ocenić, czy maluch rozwija się prawidłowo pod względem fizycznym. Siatki centylowe służące do oceny wzrostu i wagi oraz innych parametrów tworzone są osobno dla dziewczynek, osobno dla chłopców¹.

Wpisane wyniki pomiarów tworzą wykres, który pomaga lekarzowi oraz rodzicom (o ile potrafią właściwie interpretować wyniki) określić, jak przebiega rozwój dziecka. Drobne odstępstwa od normy nie powinny być podstawą do niepokoju, ponieważ każde dziecko rozwija się we własnym tempie, jednak siatki i tzw. kanały centylowe pozwalają w porę wykryć ewentualne nieprawidłowości.

W internecie można znaleźć kalkulatory centylowe, które po wprowadzeniu kilku danych (wzrost, wiek, waga, płeć dziecka, tydzień ciąży, w którym nastąpił poród) obliczają, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Nie należy jednak w pełni sugerować się tym wynikiem i zawsze skonsultować tę kwestię z lekarzem.

Stosowanie i interpretacja siatek centylowych jest dość prosta: jeśli maluch jest np. na 50. centylu pod względem wzrostu, znaczy to, że 50 proc. dzieci tej samej płci i w tym samym wieku w danej populacji osiąga taki sam wzrost. W przypadku gdy dziecko jest powyżej 97. centyla lub poniżej 3. centyla dla danej cechy, znaczy to, że pojawiła się nieprawidłowość i należy udać się do lekarza. W przypadku gdy wyniki dziecka mieszczą się pomiędzy 3. a 10. centylem lub 90. a 97., konieczna jest obserwacja i zalecana jest konsultacja lekarska.

Rozwój ruchowy niemowlaka – jak sprawdzić czy przebiega prawidłowo?

W 1. miesiącu życia uczy się rozpoznawać twarze i uśmiechać, rozróżniać kontrastowe barwy oraz skupiać przez chwilę wzrok², w 2. miesiącu następuje skok rozwojowy i maluszek zaczyna chwytać zabawki, odpowiadać na uśmiech i interesować się otoczeniem. Około 6. miesiąca życia dziecko podejmuje pierwsze próby samodzielnego przemieszczania się, a w 7.–10. miesiącu zaczyna raczkować. Między 8. a 18. miesiącem uczy się chodzić i mówić. Te ramy czasowe są ustalone dla zdrowych, prawidłowo odżywianych i dobrze rozwijających się dzieci.

Jeśli Twój maluszek zaczyna wykonywać wymienione czynności później, to nie zawsze jest to powód do niepokoju, ale lepiej jest skonsultować się z lekarzem. W internecie znajdziesz wiele porad, co powinno umieć 4-miesięczne dziecko (6-miesięczne, 10-miesięczne, itd.). Pamiętaj jednak, że rozwój Twojego malucha to kwestia indywidualna, choć oczywiście należy trzymać rękę na pulsie.

Jak wspierać rozwój dziecka?

By fazy rozwoju dziecka mogły przebiegać prawidłowo, warto mądrze je wspierać – przede wszystkim za sprawą właściwej diety. Dla malucha do 2. roku życia najlepszym pokarmem jest mleko mamy. Karmiące matki powinny szczególnie zadbać o swój jadłospis, tak by ich pokarm był wartościowy. Dobrze, by w ich menu znalazły się produkty bogate w witaminy i składniki mineralne oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które są bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju mózgu i wzroku dziecka¹.

Należy też zadbać o to, by maluszek przesypiał rekomendowaną ilość czasu w ciągu doby oraz codziennie zażywał świeżego powietrza podczas spacerów. Można też zainwestować w specjalne maty edukacyjne dla niemowląt. Przede wszystkim należy dać dziecku czas i bacznie obserwować jego postępy, ale ich nie przyspieszać, choć w porę reagować, gdy ich brak się przedłuża.

Suplementy diety dla dziecka

Dla wsparcia rozwoju dziecka zalecane są preparaty zawierające kwasy omega-3, w tym zwłaszcza kwas DHA. Jest to składnik budulcowy mózgu i siatkówki oka¹. Zapotrzebowanie na DHA w ciąży i podczas karmienia piersią wynosi minimum 200 mg/dobę , a jeśli mama stosuje dietę ubogą w ten składniki, sugeruje się przyjmowanie DHA w ilości nawet 2–3 razy większej².

Dla niemowląt i dzieci odpowiednia dawka DHA to minimum 100 mg dziennie. Należy pamiętać, że do 2. roku życia z kwasów tłuszczowych omega-3 należy podawać jedynie czysty DHA.

Warto również zwrócić uwagę na pochodzenie tego składnika. Eksperci z dziedziny ginekologii, neonatologii, pediatrii i żywienia wskazują, że bezpiecznym źródłem DHA są algi hodowane w kontrolowanych warunkach poza zbiornikami morskimi³.

Przypisy:

1. Kwas dokozaheksaenowy (DHA) przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu. Korzystne działanie występuje w przypadku dziennego spożycia DHA w ilości: 100 mg dla dzieci 0-2. roku życia; 250 mg dla dzieci > 2. roku życia. Spożywanie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) wspomaga prawidłowy rozwój wzroku u niemowląt do 12. miesiąca życia. Korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 100 mg DHA dziennie.
2. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, m. Polish Society of Gynecologists and Obstetricians Guidelines. Ginekol.; 07/ 2020.
3. Dębski R. Paszkowski T. Wielgoś M. Stosowanie złożonych źródeł folianów w profilaktyce wad cewy nerwowej oraz innych zaburzeń spowodowanych niedoborami folianów w okresie planowania ciąży i w ciąży. Standardy Medyczne profilaktyka zdrowotna Nr 1. Tom 1. 2015.

Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.