Odporność organizmu to pojęcie niezwykle szerokie. Próba jej zdefiniowania jest trudna. Odporność to potoczna nazwa dla sprawności, z jaką funkcjonuje nasz układ immunologiczny. Odporność polega na rozpoznawaniu komórek własnych i obcych oraz zdolności uczenia się i zapamiętywania. Odporność kształtuje się od pierwszych dni życia i jest ściśle związana z pracą układu immunologicznego.
Wpływ na nią ma wiele czynników, w tym odpowiednia dieta, która przyczynia się również do prawidłowego rozwoju młodego organizmu. Dowiedz się, jak wspierać odporność niemowląt i małych dzieci oraz w jaki sposób wspomóc je w okresie intensywnego rozwoju.
Układ odpornościowy oraz rozwój niemowląt i małych dzieci – co powinniśmy wiedzieć?
Pierwsze miesiące i lata życia dziecka to faza najbardziej intensywnego wzrostu i rozwoju młodego organizmu. W pierwszym tygodniu życia noworodek często nieznacznie traci na wadze, ale już w pierwszym miesiącu zwiększa masę ciała o około 20 g dziennie, często nawet o około 900 g w ciągu miesiąca.
W pierwszym roku życia intensywnie rozwija się układ nerwowy malucha – dziecko zaczyna samodzielnie siadać, raczkować, a następnie chodzić. Wypowiada też pierwsze słowa. Zmieniają się proporcje ciała, zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej i zwiększa siła mięśni.
Pierwsze trzy lata życia dziecka są najbardziej intensywne pod względem rozwoju i wzrostu – kolejnego skoku rozwojowego należy spodziewać się w okresie dojrzewania. W tym czasie rozwija się także układ odpornościowy malucha. W pierwszych miesiącach życia noworodek, a następnie niemowlę ma tzw. odporność bierną, czyli przeciwciała odpornościowe, które otrzymał od mamy w czasie ciąży.
Odporność czynna zależy od wielu czynników, w tym sposobu karmienia dziecka, kondycji jego organizmu i warunków, jakie zapewnimy maluchowi w pierwszych fazach rozwoju.
Jak naturalnie wspierać odporność i rozwój niemowląt i małych dzieci?
Najlepszym pokarmem dla niemowląt do 6. miesiąca życia jest mleko mamy. Karmienie piersią zalecane jest przez ekspertów do spraw żywienia także w późniejszym czasie, tak długo jak potrzebuje tego dziecko i jak jest to możliwe i komfortowe dla matki. Po 6. miesiącu należy stopniowo rozszerzać dietę dziecka, dodatkowo karmiąc je mlekiem mamy w odpowiednich do wieku proporcjach.
Kobiece mleko jest optymalnym sposobem żywienia, ponieważ zawiera wszystkie potrzebne dla rozwoju organizmu i odporności dziecka składniki odżywcze, a więc witaminy, składniki mineralne. Aby mleko było optymalnie wartościowe pod względem odżywczym, karmiąca mama powinna szczególnie zadbać o swoją dietę, a niektóre składniki po konsultacji z lekarzem suplementować.
Dla odporności i prawidłowego rozwoju niemowląt i małych dzieci ważne są zwłaszcza witaminy C i D, kwas foliowy oraz cynk, selen, żelazo i kwasy omega-31. Badania naukowe pokazują, że te ostatnie, szczególnie kwas DHA, przyczyniają się do zmniejszenia częstotliwości infekcji u dzieci2. Kwasy omega-3 mają też korzystny wpływ na rozwój mózgu i wzroku dziecka3.
W diecie karmiącej mamy nie powinno też zabraknąć produktów bogatych w witaminy z grupy B, które są niezbędne dla rozwoju układu nerwowego malucha. Ogromny wpływ na odporność ma flora bakteryjna jelit, o czym często się zapomina1.
Dla dobrej odporności i właściwego rozwoju dziecka nie należy też zapominać o spacerach oraz odpowiedniej ilości i jakości snu. Noworodki i niemowlęta powinny przesypiać nawet kilkanaście godzin na dobę. Im starsze dziecko, tym ilość godzin potrzebnych na sen jest mniejsza, jednak nawet przedszkolaki powinny spać 9-11 godzin dziennie. Sen jest ważny dla rozwoju, ponieważ to właśnie w tym czasie wydzielany jest hormon wzrostu. Jest też niezbędny dla dobrej odporności.
Spacery i ruch na świeżym powietrzu to zaś świetny sposób na zahartowanie organizmu dziecka i na dostarczenie mu porcji witaminy D, która wytwarzana jest w skórze pod wpływem działania na nią promieni słońca. Z tego względu zaleca się nie chronić zanadto skóry dziecka przed światłem słonecznym, oczywiście w granicach rozsądku.
Suplementy diety wspierające układ odpornościowy i rozwój dziecka
Podawanie dziecku suplementów diety zawsze należy skonsultować z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednie oraz określi jaką ilość danego składnika należy dodatkowo suplementować. Specjaliści zalecają, żeby przez cały rok podawać dzieciom witaminę D2. Jest to jedyny składnik odżywczy, który pomimo suplementowania przez mamę nie przenika do kobiecego mleka, dlatego należy podawać go maluchowi już od pierwszych dni życia.
Karmiące mamy mogą sięgnąć także po suplementy diety z kwasami omega-3, w tym DHA. Kwasy DHA są ważne dla rozwoju wzroku i mózgu3. W przypadku karmiących kobiet i małych dzieci bardzo ważne jest też źródło pochodzenia kwasów omega-3 w suplementach diety. Źródłem DHA mogą być algi morskie hodowane w kontrolowanych warunkach, z dala od otwartych akwenów morskich.
Bibliografia:
- Szajewska H, Horvath A, Rybak A, Socha P. Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Stand Med Pediatr 2016, 1(13): 9-24.
- Rusińska A. i wsp. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r. Standardy medyczne.
- ,,Kwas dokozaheksaenowy (DHA) przyczynia się do utrzymania prawidłowego funkcjo nowania mózgu”. Korzystne działanie występuje w przypadku dziennego spożycia DHA w ilości: 100 mg dla dzieci 0-2 roku życia; 250 mg dla dzieci > 2 roku życia. ,,Spożywanie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) wspomaga prawidłowy rozwój wzroku u niemowląt do 12. miesiąca życia”. Korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 100 mg DHA dziennie.
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako zamiennik (substytut) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.
Redakcja dokłada wszelkich starań co do jakości merytorycznej przedstawianych treści, żadne informacje nie stanowią porady medycznej i nie zastąpią konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Z tego powodu redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych w serwisie, gdyż nie prowadzi konsultacji medycznej w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.
