Odporność noworodka i niemowlaka to kwestia, która spędza sen z powiek wielu młodych mam. Podczas ciąży dziecko chronione jest przez system immunologiczny kobiety, natomiast po przyjściu na świat musi radzić sobie samo. Noworodek musi dopiero nauczyć się reagowania na drobnoustroje i stopniowo wykształcić własny system obrony przed patogenami. Proces ten może trwać nawet do 15. roku życia i w dużej mierze zależy od tego, jak przebiegał we wczesnym okresie dzieciństwa. Jak wzmocnić odporność niemowlaka i wspomóc go w procesie rozwoju systemu immunologicznego? Zapoznaj się z naszymi radami.
Jak kształtuje się odporność noworodka?
Odporność noworodka kształtuje się już w czasie ciąży i zależy głównie od sposobu odżywiania się i trybu życia mamy. Dostarczanie rozwijającemu się płodowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, przede wszystkim witaminy D kluczowej dla systemu odpornościowego, to podstawa.
W okresie ciąży dziecko jest chronione przed chorobami głównie przez układ immunologiczny matki i to od jego funkcjonowania zależy tarcza ochronna rozwijającego się płodu. Po porodzie układ odpornościowy noworodka nie jest jeszcze w pełni wykształcony a spotyka się na co dzień z drobnoustrojami.
Nie jest to jednak powód, by izolować od nich dziecko i stwarzać wokół niego sztuczny, sterylny azyl. By odporność dziecka miała szansę się wykształcić, musi ono mieć styczność z różnego rodzaju czynnikami i zmiennymi warunkami środowiska takimi jak chłód, wiatr czy wilgoć. W ten sposób organizm nowego członka rodziny hartuje się, a odporność noworodka wzrasta.
Aby ją wspomóc, warto także zadbać odpowiednio o dietę dziecka, ponieważ to ona ma najistotniejszy wpływ na odporność w początkowym i późniejszym etapie życia. Noworodki karmione mlekiem matki w naturalny sposób budują odporność, ponieważ pokarm mamy zawiera nie tylko odpowiednie składniki odżywcze we właściwych proporcjach, ale także dobroczynne bakterie zasiedlające jelita dziecka i tworzące tam kolonie mikroflory wspierającej układ pokarmowy i układ immunologiczny.
Dla wykształcenia się u noworodka odporności konieczna jest także m.in. witamina D. Ilość tego składnika w mleku mamy zależy od sposobu odżywiania się kobiety. Może ona suplementować te elementy, warto jednak zadbać także o włączenie do jadłospisu produktów będących ich naturalnymi źródłami i – w miarę możliwości – o codzienną dawkę promieni słonecznych docierających do skóry, bo to one są czynnikiem wyzwalającym produkcję przez organizm witaminy D.
Jak wzmocnić odporność niemowlaka?
Młode mamy często pytają: co na odporność dla niemowlaka? Czy zdrowa dieta matki wystarczy? Jeśli dziecko karmione jest piersią, to najlepszy sposób na codzienne wzmacnianie odporności dziecka także w okresie niemowlęcym. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca karmienie dziecka piersią przynajmniej do 6. miesiąca życia (karmienie piersią można kontynuować do 2. roku życia dziecka stopniowo rozszerzając jego dietę).
W przypadku gdy niemowlę karmione jest mlekiem modyfikowanym, nie ma jednak powodów do obaw. Nowoczesne produkty opracowane są z myślą o zaspokojeniu wszystkich potrzeb żywieniowych dziecka, są wręcz uzupełnione o witaminy, których ilość może nie być wystarczająca w mleku naturalnym.
Są jednak takie składniki, które warto dodatkowo suplementować o czym mówią eksperci, tak jest w przypadku witaminy D czy DHA. O florę bakteryjną niemowlaka karmionego butelką można zadbać, suplementując ją odpowiednimi preparatami przeznaczonymi dla niemowląt. Od 4. miesiąca życia można też zacząć rozszerzać dietę dziecka o produkty następne.
Podstawą dla właściwego funkcjonowania układu odpornościowego niemowlaka jest jednak witamina D. Na wzmocnienie odporności, prawidłowy rozwój kości zaleca się dawkę 400-600 j.m. witaminy D dziennie w przypadku niemowląt, a przez kolejne lata dawka witaminy D powinna wynosić 600-1000 j.m. dziennie.
Dla prawidłowego rozwoju dziecka ważne jest też podawanie drugiego składnika, kwasu DHA (z grupy Omega-3). Zalecana dzienna porcja to min. 100 mg DHA dziennie. DHA to składnik budulcowy centralnego układu nerwowego, zatem ważny jest dla prawidłowego rozwoju mózgu i wzroku dziecka. Należy go podawać wtedy, kiedy najbardziej intensywnie rozwija się układ nerwowy dziecka, czyli już od momentu ciąży (przyjmuje mama dla dziecka) a następnie przynajmniej przez pierwsze dwa lata życia dziecka.
Oprócz tego dla prawidłowego rozwoju dziecka, w tym wzmocnienia odporności zalecane są codzienne spacery i przebywanie na świeżym powietrzu. Nie należy się obawiać, że dziecko przeziębi się w chłodniejszy dzień i nie wychodzić z domu lub ubierać niemowlaka w grube warstwy odzieży.
Nawet jeśli skutkiem spaceru w chłodniejszy dzień będzie katar lub przeziębienie, nie stanie się nic złego. Wręcz przeciwnie, organizm dziecka uczy się w ten sposób reagować na chorobę i będzie lepiej przygotowany do kolejnych, w tym poważniejszych, wyzwań. To z tego względu lekarze pediatrzy zalecają „hartowanie” młodego organizmu i wychodzenie na spacer w każdą aurę, a także wietrzenie i nie przegrzewanie pokoju, w którym przebywa dziecko.
Na odporność doskonale działa też witamina C, najlepiej dostarczana w naturalny sposób, a zatem wraz z pokarmem, odpowiednia dawka snu oraz poczucie bezpieczeństwa. Brak nadmiernego stresu to jeden z czynników, który korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego nie tylko osób dorosłych, ale także małych dzieci.
Z tego względu warto podczas karmienia przytulać dziecko i dbać o jego potrzeby nie tylko fizyczne, ale też emocjonalne. Szczęśliwe, czujące się bezpiecznie dziecko będzie chorować rzadziej, a jego układ immunologiczny szybciej będzie uczyć się, jak radzić sobie z chorobotwórczymi czynnikami.
Czy suplementy dla noworodka i niemowlaka to konieczność?
Odpowiednia dzienna dawka witaminy D i niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych tym kwasu DHA to istotne czynniki do wykształcenia i prawidłowego rozwoju dziecka, w tym funkcjonowania układu odpornościowego. Naturalnym źródłem witaminy D są m.in. żółtka jaj, masło, tłuste ryby morskie, pestki dyni, orzechy, oleje roślinne. Jednak jej główne źródło to promienie słoneczne, pod wpływem których wytwarzana jest w ludzkim organizmie ta witamina.
W przypadku noworodków i niemowlaków, jak również u osób dorosłych, w naszej szerokości geograficznej ilość promieni słonecznych docierających do skóry jest często niewystarczająca, by organizm wyprodukował odpowiednią ilość witaminy D. Dlatego zaleca się jej suplementację, nie tylko jesienią i zimą, ale przez cały rok. Właściwa dawka witaminy D dla noworodków to 400 j.m. dziennie, dla niemowląt i starszych dzieci dawkę tę należy odpowiednio zwiększyć. Witaminę D można suplementować u dziecka niezależnie od przyjmowania jej przez matkę.
Źródłem kwasów omega-3, w tym DHA dziecka są przede wszystkim tłuste ryby morskie. W Polsce nadal jada się je zbyt rzadko, dlatego wskazana jest suplementacja. Odpowiednia dawka DHA dla noworodka i niemowlaka to min. 100 mg dziennie. Suplementy diety z witaminą D i kwasem tłuszczowym DHA dla noworodków są dostępne w postaci specjalnych kapsułek, których zawartość można dodać do mleka, a dla starszych dzieci w formie syropu, saszetek czy pastylek żelowych.
